Temat długi jak rzeka, chwalić, nie chwalić, jak motywować i rozmawiać. Wciąż uczę się, jak lepiej “chwalić” nie oceniając i nie demotywując. Często mam ochotę krzyknąć: “brawo, wspaniale”! I robię to, często odruchowo, ale wiem, że mogę w lepszy sposób docenić jakieś działania czy osiągnięcia dziecka 🙂

Zaczniemy od przykładu. Dziecko nożyczkami próbuje otworzyć paczkę, idzie mu różnie, ale się przyglądam. Przecina taśmę, a ja odruchowo mówię: “brawo”. Reakcja dziecka: uśmiech. I nic więcej. Chwilę później znowu przecina kolejną taśmę. Tym razem mówię: “widzę, że przeciąłeś”. Reakcja? “Tak, zobacz dałem radę, to są duże nożyczki wiesz? Teraz obetnę jeszcze tutaj o tak”. I mi demonstruje. “Choć pokażę ci”. Zamiast końca dyskusji mam fajną angażującą obie strony rozmowę. “Brawo” kończy tę dyskusję, bo co tu więcej dodać 🙂

Przykład drugi, dla tych, których nożyczki paraliżują 🙂 Dziecko narysowało coś ładnego i pokazuje nam. Mówię: “wspaniale, ale piękne”. Reakcja dziecka: uśmiech. Kolejnym razem próbuję inaczej: “o narysowałeś dinozaura!”. Reakcja? “tak, jest duży, tu ma kolce”. ja: “A tu widzę oczy”. “Tak ma duże oczy, dinozaury mają duże oczy, narysuje drugiego, chcesz dinozaura?”. Mam w efekcie kilka dinozaurów i mega podekscytowane dziecko 🙂

Czujecie tę subtelną różnicę?

Ja wciąż się tego uczę, ale podsunę wam kilka cytatów jako motywację i punkt wyjścia do zastanowienia się, jak zastąpić pochwały i oceny i czemu warto to zrobić.

Czemu oceny i pochwały nie są najlepsze?

“Proste, wolne od oceny stwierdzenia pozwoli mu doświadczyć, że jego wysiłek został zauważony. Pozwoli także być dumnym z tego co zrobiło. (…) Wystarczy po prostu opisać to, co się widzi”. Alfie Kohn, Wychowanie bez nagród i kar

i drugi fajnie tłumaczący “mechanizm”, który wydaje się całkiem logiczny 🙂

“Pamiętajmy, że potwierdzone badania pokazują, iż pochwała może wywołać przeciwny skutek, odwracając uwagę dziecka od tego co robi, w stronę reakcji dorosłych na jego czyny”. Alfie Kohn, Wychowanie bez nagród i kar

Co zamiast “brawo, wspaniale”? A no na przykład zauważyć. Czyli zamiast oceny, opisać to co się widzi.

Drugą metodą pochwały jest pytanie dziecka o zdanie, czyli w przypadku rysunku można zapytać malucha: “podoba ci się?”. Dzieci wtedy często mają refleksje, których boją się ujawnić jeśli już zostaną ocenione. Mogą wtedy odpowiedzieć, co by zmieniły l;ub opisać czemu coś im się podoba. Choć oczywiście mogą odpowiedzieć po prostu: “tak” 🙂

Może to też kwestia dziecka i jego wieku, ale obydwa sposoby na zauważenie starań dziecka zamiast zwykłego “Brawo, wspaniale!” mi się podobają i widzę różnice. A wy, co o tym sądzicie?

Podzielcie się tym tekstem ze znajomymi, bo warto znać alternatywę. Niby niewielka zmiana, a efekt może być lepszy.